بررسی پتانسیل فرسایش پذیری بادی خاک در مناطق خشک و فراخشک مرکزی ایران (مطالعه موردی: دشت یزد-اردکان)

Authors

پیمان امین

دانشگاه یزد روح الله تقی زاده مهرجردی

دانشگاه اردکان

abstract

فرسایش بادی وسعتی بالغ بر 20 میلیون هکتار از کشور پهناور ایران را در متأثر ساخته است. هفت میلیون هکتار از مناطق تحت تأثیر فرسایش بادی کانون های بحرانی نامیده می­شود که کانون های جمعیتی، اراضی کشاورزی و مناطق صنعتی را در برمی گیرد. فرسایش­پذیری خاک از مهم ترین شاخص­های نشان دهنده پتانسیل فرسایش­ بادی در یک منطقه است. این شاخص بستگی به ویژگی های فیزیکی و شیمیایی ذاتی خاک دارد. منطقه موردمطالعه حوضه دشت یزد – اردکان که در بخش شمالی استان یزد قرار دارد و در فلات مرکزی ایران گسترده شده است. به منظور بررسی پتانسیل فرسایش­پذیری بادی خشکه­رودها و مجاور آن­ها 83 نمونه خاک در کف و بستر خشکه رودها و مجاور آن­ها در سه نوع دشت­سر لخت، اپانداژ و پوشیده برداشته شد و برروی نمونه­ها به منظور محاسبه مقدار فرسایش­پذیری آزمایشات فیزیکی و شیمیایی خاک صورت گرفت. مقدار فرسایش­پذیری به دو روش دلگیلویچ و همکاران (1973)، مدل (1) و عظیم­زاده و همکاران (1380)، مدل (2) بر حسب ton/ha-hr محاسبه شد. نتایج نشان داد که هر دو مدل در اراضی دشت­سر پوشیده با بافت ریزدانه خاک از نوع loam و clay loam مقدار فرسایش­پذیری را متوسط تا زیاد پیش­بینی کرد و در اراضی دشت­سرهای لخت و اپانداژ که درصد پوشش سنگفرش متوسط تا زیاد می­باشد، در مدل (1) مقدار فرسایش­پذیری را در بعضی نقاط کم و در بعضی نقاط دیگر متوسط تا زیاد به دست آمد ولی در مدل (2) با در نظر گرفتن پوشش سنگفرش در تمامی نقاط دشت­سرهای لخت و اپانداژ کم بدست آمد. مدل (1) بدون در نظر گرفتن رخساره­های مختلف ژئومورفولوژی، بیشتر در مورد بررسی میزان فرسایش­پذیری بادی خاک در اراضی کشاورزی و دشت رسی با بافت ریزدانه خاک مناسب است و برآورد مقدار فرسایش­پذیری را در قسمت میانی منطقه در مقایسه با مدل (2) به درستی پیش­بینی کرد. به منظور سهولت و کاهش دادن زمان و هزینه به منظور محاسبه    فرسایش­پذیری، مدل (1) در اراضی بافت ریزدانه و کشاورزی و بدون سنگفرش شامل دشت­سر پوشیده توصیه می­شود. مدل (2) در دشت­سرهای لخت و اپانداژ که دارای پوشش سنگفرش متوسط تا زیادی هستند، مدل مناسبی است و به منظور دقیق­تر محاسبه فرسایش­پذیری در دشت­سر پوشیده علاوه بر پارامتر فیزیکی خاک، پارامترهای شیمیایی خاک هم که در عامل       فرسایش­پذیری دخالت دارند، مدل (2) مناسب می­باشد. به منظور کاهش فرسایش­پذیری در دشت­سرهای لخت و اپانداژ باوجود درصد سنگفرش متوسط تا زیاد توصیه می­شود هیچ گونه دستکاری بر روی پوشش سنگفرش انجام نشود و در دشت­سر پوشیده اقداماتی نظیر احداث بادشکن در اراضی کشاورزی و مالچ پاشی بر روی تپه­های ماسه­ای انجام شود.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

مقایسه شاخص‌های زبری آلماراس و زنجیر در دشت‌سرهای مناطق خشک (مطالعه موردی حوزه دشت یزد- اردکان)

Soil surface roughness (SSR) is one of the important factors in wind and water erosion studies and control. Several parameters such as surface rock fragments influence SSR. Main objectives of this paper are to study and compare (Allmarass) random roughness (RR) and tortuosity (Tb) indices in coarse, medium and fine grain plains of Yazd-Ardakan and investigate the relationship between indices an...

full text

بررسی توزیع افقی ذرات بادرفت و حداکثر ظرفیت انتقال رخدادهای فرسایش بادی (مطالعه موردی اراضی آیش دشت یزد – اردکان)

از آنجا که کاهش طول مسیری که باد می­تواند آزادانه طی نماید یکی از مهمترین روشهای کنترل فرسایش بادی است، لازم می­باشد تا تغییرات میزان فرسایش با طول زمین در مسیر حرکت باد و حداکثر ظرفیت انتقال باد به طور کمی بررسی شود. معمولاً با افزایش طول مزرعه (اراضی)، مقدار مواد منتقله نیز فزونی می­یابد تا میزان آن به حد اشباع ظرفیت انتقال برسد. از آن به بعد باد با محدودیت انتقال مواجه می­شود. طولی که لازم اس...

full text

بررسی نقش تردد بر فرسایش بادی در مناطق خشک، مطالعه موردی: بستر ‏خشک دریاچه هامون سیستان‏

سیستان همواره مورد هجوم طوفان‌های شنی قرار دارد، به‌­طوری که اثرات محدود کنند‌ه‌ای در توسعه آن ایفاء می‌کند. عوامل متعددی در ایجاد این طوفان‌ها نقش دارند که یکی از آن­‌ها، تخریب پوشش گیاهی منطقه به‌دلیل تردد خودرو است. به‌منظور شناسایی نقش این تردد در بروز طوفان‌های شنی سیستان این پژوهش انجام شد. برای اجرای این پژوهش، سه منطقه در داخل دریاچه هامون که تحت تأثیر فرسایش قرار گرفته بودند، انتخاب و ...

full text

بررسی شاخص های دانه بندی خاک با استفاده از دو روش الک تر و خشک در مطالعات فرسایش آبی و بادی (مطالعه موردی: رسوبات دشت سر پوشیده یزد)

فرسایش­پذیری آبی و بادی به عنوان یکی از مهم­ترین عوامل کاربردی در مطالعات فرسایش و رسوب در ایران و جهان است. منحنی دانه­بندی خاک یا رسوب نقش کلیدی در تخمین فرسایش­پذیری (آبی و بادی) ایفا می­کند. دانه­بندی با استفاده از دو روش الک خشک و یا تر انجام می­شود. روش­های اندازه­گیری هیدرومتری و پیپت مبتنی بر قانون استوکس و سرعت سقوط آزاد ذرات در محیط سیال (آب) صورت می­گیرد. در روش دانه­بندی با الک­تر و...

full text

ترسیم نقشة زوال پوشش گیاهی، فرسایش بادی و اراضی شور برای قسمتی از دشت یزد-اردکان

بیابان زایی از آن جهت برای کشور ما اهمیت دارد است که به موضوع تخریب سرزمین در مناطق خشک، نیمه خشک و نیمه مرطوب خشک ناشی از عوامل انسانی و اقلیمی می‌پردازد. درک بهتر روند تخریب سرزمین و پیشروی کویر و نیز خطرات بالقوه آن در آینده جز از طریق مطالعات مستمر و همه جانبه، بررسیهای دقیق محلی و بهره‌گیری از تجارب و مدلهای کمی موجود میسر نمی‌باشد. تحقیق حاضر که بر اساس دستورالعمل پیشنهادی فائو ـ یونپ (19...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
پژوهش های ژئومورفولوژی کمی

جلد ۵، شماره ۲، صفحات ۲۰-۳۵

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023